‘Dit zijn de namen van de zonen van Israël…’ Zo begint het Bijbelboek Exodus. Maar de vluchtelingen die Tommy Wieringa in zijn roman Dit zijn de namen door een onbestemde steppe laat dolen dragen aanvankelijk helemaal geen namen. De jongen, de vrouw, de lange man, de stroper, de Ethiopiër… worden zij genoemd, want deze ‘vooruitgeschoven posten van hun familie, hun dorp, hun gemeenschap’ staan voor de velen die op zoek gaan naar een betere wereld elders. Nooit zullen ze daar arriveren, want deze gelukszoekers zijn bedrogen door mensensmokkelaars en tijdens hun maandenlange tocht dunt de dood hun rangen uit – tot er nog vijf van hen resten.
De barre omstandigheden creëren een hel die nog helser wordt door alle onmenselijkheden die mensen in een dergelijke context kenmerken: het recht van de sterkste geldt, de stervenden worden beroofd. En de zwarte – ‘de andere’ – wordt verstoten en vermoord. Maar in een cultus rond zijn lijk zal het resterende groepje zich uiteindelijk verenigen. ‘Hun verbeelding heeft een heilig monster geschapen, of een monsterachtige heilige.’
Niet in een betere wereld komen ze uiteindelijk aan, maar in Michailopol, een stad in ontbinding, een corrupt gat aan de rand van de voormalige Sovjet-Unie. Ze belanden in de cel bij politiechef Pontus Beg. De lezer is dan – in hoofdstukken alternerend met episodes uit de verdoemde steppetocht – al vertrouwd geraakt met het onspectaculaire leven van deze filosofisch gestemde man die, nu hij wat ouder wordt, is gaan graven naar zijn wortels en bevangen is geraakt door het verlangen Jood te zijn. De voorbije tocht van de havelozen in zijn cel moet hem wel doen denken aan de Bijbelse trek door de woestijn, nu hij zelf verleid is door de bekoring van een god van wie hij de uitverkorene is. Op het kruispunt van de twee verhaallijnen wordt de lezer zo uitgenodigd tot een reflectie over religie en zingeving.
Dit zijn de namen is een boek waarin stilistische bravoure, filosofische diepgang en aforistische kracht gepaard gaan met een hecht getimmerde compositie. Een donkere roman over migratie en godsdienst die tegelijk licht is, want gemaakt van lenige, sierlijke taal.
Lees het volledige juryrapport.
Casa Luna portretteert de 6 genomineerden voor de Libris Literatuurprijs 2013. De winnaar is op 6 mei 2013 live vanuit het Amstelhotel te gast in Casa Luna. Tommy Wieringa is met zijn boek ‘Dit zijn de namen’ ook één van de gelukkigen.
