‘Wie in een god gelooft maakt het zichzelf makkelijk. Immers, het straffen van gewetenlozen kan aan deze god worden overgelaten.’ Deze uitspraak staat opgetekend in een relaas met lage morele standaarden en hoge civilisatiegraden. Westerse lezers zijn veeleer gewend aan het een of het ander. Ze achten zich beschaafd, niet dol op straffen, zeker niet van gewetenloosheid. Dit zou ook een lang verhaal veroorzaken, dat in Verder van Marc Legendre nochtans bondig voor het voetlicht treedt.
Een vrouw arriveert op een eiland dat weinig idyllisch oogt. Er lijkt welgeteld één man te zijn, aan wie ze voor onbekende tijd is overgeleverd. Werktuiglijk biecht ze flarden uit haar leven op. Dan blijkt dat de twee precies een decennium geliefden zijn; het eilandbezoek hoort tot een zelfbedacht rollenspel. Zonder afleiding wil het koppel een grens over. Vooralsnog regeren echter de slapeloze nachten en klinken vooral verwijten. Er begint een grimmig, tot op de minuut vastgelegd experiment dat het tweetal niet zozeer verenigt als wel in een allengs vijandiger landschap uiteendrijft.
Dit drama wordt gepresenteerd in een scala aan talen. De man wasemt wisecracks, de minstens zo goed van de tongriem gesneden vrouw heeft per saldo ‘meer behoefte aan iemand die luistert dan iemand die commentaar geeft’. Hun venijn van kennisgevingen heeft een onthutsend effect dat de twee eigenlijk delen: bij het praten voelen zij zich een ‘legpuzzel’. Het kader bestaat vervolgens uit citaten van highbrow wereldliteratuur, dagboekfragmenten en al dan niet beschilderde foto’s en stills. Zo heeft Legendre een even geacheveerd als rauw handschrift geschapen. Hoe direct dat ook mag zijn, het biedt ruimte. Of hoopt de lezer dat slechts, om zich te verlossen van zijn schaamte? Hij ondervindt dat hij gedwongen is tot de rol van voyeur van zaken die privé zijn én die nopen tot ingrijpen.
Verder laat de verhouding van die blik tot intimiteit en extremisme ervaren. Voorbij trekken onder meer live onthullingen op televisiezenders, opgepakte emigranten zonder geldig persoonsbewijs, snuffmovies… Zo beseffen we wat ‘ergens van op de hoogte zijn’ inhoudt: slachtoffers en hun ontplooid gevoel gelden als ‘authentiek’, terwijl we door afgestompte zintuigen of eelt op ons intellect een spel spelen met gewelddadige representaties. Het boek is niet voor niets opgebouwd als een film. De man blijkt de regisseur ervan, voor de firma Eyes Wide Open, waar ‘gehakketak over moreel verval deel uitmaakt van de marketingstrategie’. Voor hem is choqueren een zaak van vraag en aanbod: de consument wil het, aandeelhouders zijn er tevreden mee. Maar uiteindelijk verlegt deze genius net een grens te veel en valt ten prooi aan zijn eigen scenario.
Marc Legendres Verder is een product van de beeldcultuur waartegen het zich tegelijk afzet. Zo’n spanning zit eveneens in de onontkoombare conclusie die we zowel gelezen als gezien hebben: wensen we met alle middelen een doel te regelen of, zoals dat heet, dichter bij onszelf te raken, dan zal daar iets voor moeten worden vernietigd. Het gebeurt niet vaak dat een boek een pijnlijke waarheid zo aanschouwelijk maakt en onverschilligheid met eigen wapens bestrijdt.
